Badanie czytelnictwa w roku szkolnym 2023/2024

Szkoła Podstawowa nr 6 z Oddziałami Dwujęzycznymi

im. Juliusza Słowackiego w Sosnowcu.

Każdego roku szkolnego nauczyciel bibliotekarz przy współpracy z nauczycielami języka polskiego przeprowadza w budynku W badania czytelnictwa. W tym roku szkolnym (w kwietniu) została przeprowadzona ankieta czytelnicza wśród uczniów klas II, III, IV oraz V. Badaniem objęto 356 uczniów (189 dziewczynek oraz 167 chłopców) z 16 oddziałów.

Tegoroczne badanie dotyczyło wartości czytania w oczach naszych uczniów. Co czują, gdy czytają? Czy uważają, że czytanie jest ważne? I jakie według nich miejsce wśród współczesnych mediów zajmuje książka?

Zastanawialiśmy się, jaki wpływ na chęć czytania książek przez dzieci ma ich kontakt ze słowem pisanym w najmłodszych latach. W związku z tym postawiliśmy pytanie: „Kto czytał Ci książki w dzieciństwie?”. Okazuje się, że tylko 8% (29 osób) z badanej grupy deklarowało, że w dzieciństwie nikt dorosły nie czytał im książek. Budujący jest natomiast fakt, że pozostałe 92% (327 osób) uczniów miało kontakt z  książką od najwcześniejszych lat.

Osobą, która najczęściej czyta dzieciom jest mama, którą wskazuje 83% (293 osoby) badanych. Na drugim miejscu, o niemal połowę rzadziej, znalazł się tata 44% (157). Kolejne miejsca zajmują babcie 31% (111 osób) oraz dziadkowie 13% (45 osób).  Badanie pokazało, że to głównie kobiety (mamy, babcie nierzadko też respondenci wymieniali siostry, kuzynki czy ciocie) od najmłodszych lat kreują czytelnictwo kolejnych pokoleń. Kobiety były dwa razy częściej wskazywane przez badanych uczniów.

Wykres  1. Kto czytał Ci książki w dzieciństwie?

Powiązaliśmy uzyskane informacje z drugim pytaniem, które brzmiało: „Co czujesz, kiedy czytasz?”. Zastanawialiśmy się, czy fakt obcowania z literaturą od wczesnych lat dzieciństwa ma wpływ na uczucia, które towarzyszą już samodzielnym czytelnikom w kontakcie ze słowem pisanym. Wyniki potwierdziły istniejące badania, które wykazują, że czytanie od najwcześniejszych lat dzieciom ma wpływ na ich postrzeganie książki. Osoby, które deklarowały brak kontaktu z książką w latach dziecięcych, częściej zaznaczały odpowiedzi, że podczas czytania czują zniechęcenie, znudzenie czy niezadowolenie.

Analiza pozostałych ankiet pokazała, że nasi uczniowie deklarują, że najczęstszymiuczuciami jakie towarzyszą im podczas czytania są: zaciekawienie 236 osób (66%), przyjemność 184 (52 %) oraz radość 86 (24%).

Wykres 2. Co czujesz, kiedy czytasz? 

W dalszej części przyjrzeliśmy się dokładnie pojawiającym się odpowiedziom w zależności od wieku dzieci. I tu badanie dały ciekawe wnioski. W poniższej tabeli przedstawiono liczbę uzyskanych odpowiedzi, a następnie jej wartość procentową w stosunku do liczby uczniów w danym roczniku.

Analizując poszczególne uczucia można stwierdzić, że odczuwanie przyjemności i zaciekawienia podczas czytania znacząco się nie zmienia w zależności od wieku dzieci i zawsze jest na wysokim poziomie. Uczniowie deklarują, że czytanie ich interesuje, a samo obcowanie z książką nie jest niemiłym doświadczeniem,  a wręcz przeciwnie, są ciekawi książek i ich treści. Natomiast z każdym rokiem rosną wśród uczniów uczucia negatywne tj. „znudzenie”, które w drugiej klasie deklaruje wyłącznie 12 % uczniów, a już w klasie piątej deklaruje 26%. Taka sama sytuacja dotyczy „zniechęcenia” od 1 %, do 12 % czy „niezadowolenia” wzrost z 3% do 9%.  I tu trzeba byłoby się zastanowić, czy mają na to wpływ lektury szkolne i obowiązek nauki w pewien sposób narzucający treści, które uczniowie muszą przyswoić, czy większa świadomość i umiejętność korzystania z mediów XXI wieku i ich atrakcyjności względem książki.

Kolejne pytanie brzmiało: „Czy uważasz, że warto czytać?”. Chcieliśmy poznać stanowisko dzieci i ich spojrzenie na czytanie we współczesnym świecie. Poniższy wykres jasno pokazuje, że nasi uczniowie uznają, że czytanie książek jest ważne i mają świadomość znaczenia tej umiejętności.

Wykres 3.Czy uważasz, że warto czytać?

Uczniowie zostali poproszeni o zaznaczenie jednej z dwóch odpowiedzi „Tak” lub „Nie” oraz jej uargumentowanie. Klasy drugie najczęściej podawały, że dla nich czytanie jest ważne, ponieważ chcą nauczyć się płynnie czytać – traktują czytanie jako umiejętność samą w sobie i to jest dla nich istotne. Wskazywali również, że czytanie daje możliwość zdobywania wiedzy i pomaga dowiedzieć się wielu rzeczy o otaczającym nas świecie. Ponadto padały odpowiedzi, że książki są ciekawe, dlatego warto po nie sięgać. Klasy trzecie pisały, że czytanie daje im możliwość poznania zasad językowych (ortografii itp.). Częstą odpowiedzią było też, że czytanie umożliwia pogłębianie wiedzy, ale również rozwój wyobraźni. Klasy czwarte poza tymi samymi pobudkami co roczniki młodsze, a więc poznaniem zasad językowych, rozwojem intelektualnym oraz rozwojem wyobraźni podawały, że czytanie jest rodzajem hobby, czasem relaksu, który pozwala uciec od problemów świata rzeczywistego. Klasy piąte rozszerzyły powyższy zbiór odpowiadając, że  czytanie może rozwijać zainteresowania, ale również może dawać wyciszenie, relaks i pozwala miło spędzić czas.  Powyższe odpowiedzi pokazują jak zmienia się rola czytania w życiu dziecka od chęci, by posiąść umiejętność czytania samą w sobie, aż do poszukiwania w książkach relaksu, zainteresowań czy wyciszenia.

Kolejne pytanie ankiety zakładało, by uczniowie ułożyli w hierarchii, co jest dla nich ważne: książka, telewizor, komputer, telefon czy sport.

Tabela 2. Ułóż w kolejności co jest dla Ciebie najważniejsze.

Wszystkie roczniki na pierwszym miejscu wymieniały szeroko rozumiany sport, a więc ruch, zabawy na świeżym powietrzu, uprawianie wybranych dyscyplin itd. Ciekawe jest, że na drugim miejscu pojawia się książka, co potwierdzałoby wcześniejsze wyniki. Sytuacja ta zmienia się wśród uczniów klas piątych, gdzie książka ustępuje miejsca telefonowi. Kolejny ciekawy wniosek to dominacja telefonów nad komputerem i telewizją. Można spekulować, że wynika to z faktu, iż telefon daje więcej możliwości, skupia w sobie różne formy przekazu, zarówno zastępuje częściowo telewizję, dając możliwość korzystania z zasobów Internetu, jak i komputer, posiadając podstawowe programy. Pomimo tego budujące jest to, że książka w oczach naszych uczniów zajmuje wysokie miejsce w ogólnym rankingu mediów, które otaczają młodego człowieka.

Ostatnim pytaniem, które skierowaliśmy do uczniów było: „Co według Ciebie daje czytanie?”. Klasy drugie wskazywały, że czytanie wpływa na mądrość człowieka i podniesienie jego intelektu oraz na rozwój wyobraźni. Klasy trzecie ponadto odpowiadały, że czytanie pomaga poznać zasady pisowni i ortografii. Klasy czwarte powieliły wcześniejsze odpowiedzi i dodały, że czytanie daje radość i przyjemność. Z kolei klasy piąte uzupełniły te wypowiedzi o fakt, że czytanie pozwala na chwilę oddechu, wyciszenie i relaks. 

Podsumowując przeprowadzone badanie możemy jasno stwierdzić, że uczniowie SP nr 6 w Sosnowcu z klas II-V lubią czytać, znają wartość czytania, a czynność ta nierzadko zajmuje ważne miejsce w ich życiu. Znają pozytywny wpływ książek zarówno ten odnoszący się do zdobywania wiedzy czy umiejętności językowych, rozwoju wyobraźni i zainteresowań, czy poszukiwania w książkach wytchnienia. Poniżej przedstawiamy najciekawsze wypowiedzi uczniów z pytań otwartych.

 Czy uważasz, że warto czytać?:

„Adrenalina, różowe policzki!”

„Książki uczą, zabawiają, poprawiają wzrok”

„Dlatego, że można się zainspirować”

„Bo książki są piękne”

„Dlatego, że pobudzają moją kreatywność”

„Szybciej leci czas, uspokaja”

„Uczyć się ortografii, uczyć się i dobrze się bawić”

„Bo dzięki książce można odnaleźć swój cel w życiu”

„Bo poprawi Ci humor!”

„To moje hobby”

„Ponieważ książki potrafią rozbawić!”

„Może przenieść się do innego świata i uciec od problemów”

 Co według Ciebie daje czytanie?:

„Wszystko będziemy wiedzieć”

„Mniej się stresuję’

„Czytanie rozwija ciekawość”

„Bo można się szybko rozwijać”

„Fantazję”

„Emocje, widzę, adrenalinę”

„Czytanie daje mi przyjemność, mogę się odprężyć i zrelaksować z herbatką!”

„Większa wyobraźnia, większa wiedza, poprawa wymowy”

„Wolność, spokój”